Bài 4 Phân tích bài thơ Nhàn

📝 Phân tích bài thơ “Nhàn” – Nguyễn Bỉnh Khiêm

1. Giới thiệu chung:

• Tác giả Nguyễn Bỉnh Khiêm (1491–1585) nổi tiếng với tư tưởng sống “nhàn” và khí tiết thanh cao.
• Bài thơ chữ Nôm “Nhàn” nằm trong tập thơ Bạch Vân quốc ngữ thi, thể hiện phong cách sống yên bình, xa rời bon chen.

2. Phân tích nội dung và nghệ thuật

• Hai câu thơ đầu:

“Một mai, một cuốc, một cần câu,
Thơ thẩn dầu ai vui thú nào.”

Với cách liệt kê “một mai, một cuốc, một cần câu”, tác giả khắc họa sinh hoạt độc lập, gần gũi với thiên nhiên. Sự giản dị được tôn vinh, tạo nên cảm giác ung dung, tự tại.

• Phân tích hướng sống:

Cuộc sống bình dị, không tham danh lợi, khiến người đọc thấy được khát khao “tự cung tự cấp”. Sự “ngông nghênh” ở đây không phải ngang ngược, mà là sự tự tin rũ bỏ danh lợi để giữ tâm hồn nguyên thủy.

• Nghệ thuật:

Ngôn từ bình dân: “mai”, “cuốc”, “cần câu” gợi cái chất đời thường, không hoa mỹ.

Phép đếm liệt kê tạo nhịp điệu chậm rãi, như nhịp sống nhẹ nhàng của người quân tử.

3. Ý nghĩa tổng quát:

• Bài thơ là lời tuyên ngôn cho quan niệm sống “nhàn” nhưng không “nhạt”.
• Gợi nhắc con người hiện đại: nên cân bằng giữa công nghiệp hóa và việc gìn giữ thân – tâm trong sáng, an nhiên.

4. Kết bài:
Bằng hình ảnh giản dị cùng nghệ thuật mộc mạc, “Nhàn” của Nguyễn Bỉnh Khiêm không chỉ là bài thơ Nôm đoản ngắn, mà còn là bản tuyên ngôn về một cuộc sống biết chọn “chậm lại”, biết sống hướng nội và đầy tự tại. Đó là tư tưởng giá trị sâu sắc cho đời sau suy ngẫm.